Vì sao Trung Quốc giảm nhập khẩu gạo và hạt tiêu Việt Nam?

Mặc dù Trung Quốc đã tăng mua nhiều loại nông sản Việt, xuất khẩu gạo và hạt tiêu sang thị trường này lại giảm mạnh trong những tháng đầu năm nay. Trong 7 tháng năm 2024, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc đạt 7,04 tỷ USD, tăng 11,3% so với cùng kỳ năm ngoái, đưa Trung Quốc trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của ngành nông nghiệp Việt Nam, chiếm 20,5% tổng kim ngạch.

Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt 2,5 tỷ USD, tăng 25% so với cùng kỳ, và nhiều mặt hàng khác như thủy sản, hạt điều, gỗ, cà phê cũng ghi nhận mức tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo và hạt tiêu lại lao dốc. Cụ thể, xuất khẩu hạt tiêu sang Trung Quốc chỉ đạt 8.000 tấn, giảm gần 85% so với cùng kỳ năm ngoái, và xuất khẩu gạo giảm 68,4%, chỉ còn 130,8 triệu USD.

Năm 2012, Trung Quốc là khách hàng lớn nhất của gạo Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu 898 triệu USD, nhưng con số này giảm dần qua các năm và đến năm 2024, gạo Việt gần như mất thị phần tại Trung Quốc. Trong khi đó, dự báo cho thấy Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu gạo trong năm 2024 do diện tích trồng lúa giảm và nhu cầu tiêu dùng gia tăng.

Các lý do Trung Quốc giảm nhập khẩu hạt tiêu và gạo Việt Nam bao gồm giá hạt tiêu nội địa Trung Quốc thấp hơn so với hàng nhập khẩu, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm khiến nhu cầu tiêu dùng giảm, và lượng hàng tồn kho còn đủ dùng. Ngoài ra, việc hạn chế số lượng doanh nghiệp gạo Việt Nam được phép xuất khẩu sang Trung Quốc cũng ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu gạo. Hiện chỉ có 21 trên tổng số khoảng 200 doanh nghiệp gạo trong nước được cấp phép.

Cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc cũng rất khốc liệt, với các sản phẩm gạo của các quốc gia khác như Thái Lan có chất lượng cao và chú trọng vào khâu đóng gói bao bì. Các doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao chất lượng sản phẩm và mẫu mã bao bì để cạnh tranh tốt hơn. Trong khi đó, dòng gạo thơm, gạo cao cấp như ST24 và ST25 vẫn được ưa chuộng tại Trung Quốc, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt duy trì và phát triển thị phần.

Các cơ quan chức năng khuyến cáo doanh nghiệp cần theo dõi sát diễn biến thị trường, nắm bắt kịp thời các động thái mới của thị trường nhập khẩu, và nâng cao chất lượng sản phẩm để duy trì vị thế của gạo và hạt tiêu Việt Nam tại Trung Quốc.